Χωρίς περαιτέρω σχόλια…το μεγαλείο της οικονομικής ΑΠΟΤΥΧΙΑΣ του νεοφιλελεύθερου δρόμου της ΕΕ αναλυμένο από ειδικούς

Στόχοι της Λισαβόνας και η φτώχεια

Λάθη πολιτικών της ΕΕ για μια δεκαετία

Γράφει η
Dr. Χριστίνα Βαλανίδου
PhD- Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών Πανεπιστημίου Πατρών [Παιδαγωγικά] , Master of Science-SUNY University New York, Albany-USA [Ανάπτυξη Αναλυτικών Προγραμμάτων και Διδακτική Επιστήμη]

Κλείνει η περίφημη δεκαετία ελπίδων, «στόχων και ανταγωνισμού», της Στρατηγικής της Λισαβόνας (2000) που στόχευσε μέχρι το 2010, να καταστήσει την ΕΕ «την πιο δυναμική και ανταγωνιστική οικονομία στο κόσμο, που να βασίζεται στη γνώση», ανταγωνιστική σε όλους τους τομείς -οικονομία, έρευνα, ανάπτυξη- και να ξεπερνά τις πλέον αναπτυγμένες οικονομίες/οικονομία των ΗΠΑ. Η Δεκαετία κλείνει με τους στόχους ανεκπλήρωτους και αντί πανηγυρισμών, έχουμε την ανακήρυξη του 2010 ως «Ευρωπαϊκού Έτους κατά της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού». Ποια είναι τα σημερινά χαρακτηριστικά των «στόχων» και της «φτώχειας» στην Ευρώπη;
1. Οι στόχοι και το πρόγραμμα αποδείχτηκαν πέραν των δυνατοτήτων της ΕΕ -που μέσα σε δέκα χρόνια έφτασε τα 27 κράτη μέλη [η ένταξη των οποίων δεν ακολούθησε οικονομικά κριτήρια, αλλά καθαρά πολιτικά.] Και παρά τις συνεχείς «τροποποιήσεις» στο θεσμικό πλαίσιο, με αποκορύφωμα την τρανταχτή αποτυχία της υιοθέτησης του «Συντάγματος» φτάσαμε στη Συνθήκη της Λισαβόνας, με επικεφαλής/ αρχή της ΕΕ- «άχρωμα» πολιτικά πρόσωπα, αλλά με «ισχυρό πολιτικό παρασκήνιο» για να διαμορφώνουν τις επιθυμητές πολιτικές που θα επιβάλλονται σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο.
2. Σε πολλούς τομείς υιοθετήθηκε η προσέγγιση των ΗΠΑ: φορολογικές μεταρρυθμίσεις, επέκταση του φόρτου εργασίας, ιδιωτικοποίηση της κοινωνικής ασφάλισης, ιδιωτικοποίηση της εκπαίδευσης, πλήρης απελευθέρωση της αγοράς, χρηματιστηριακή επέκταση. Πολλές ευρωπαϊκές χώρες ακολούθησαν το δρόμο της κατάργησης των ιστορικών κατακτήσεων, όπως η κοινωνική ασφάλιση. Πολλές δημόσιες υπηρεσίες, που στην Ευρώπη διαδραμάτιζαν ιστορικά πολύ σημαντικότερο ρόλο στην καθημερινή ζωή απ΄ ότι στις ΗΠΑ, κατεδαφίστηκαν και μεταφέρθηκαν στο ιδιωτικό κεφάλαιο, χωρίς μέτρα για προστασία των πολιτών.
*Η παγκόσμια οικονομική κρίση-και προφανώς και ευρωπαϊκή- και η «ανικανότητα» των επικεφαλής των οικονομικών πολιτικών της ΕΕ να την προβλέψουν, οδήγησε στην αυτοαναίρεση των φιλόδοξων στόχων σε όλους τους τομείς- με την εκπαίδευση και έρευνα να επηρεάζονται και να πλήττονται, αφού η ικανότητα για επενδύσεις των κρατών μελών έχει μειωθεί.
3. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες παραδέχονται «ήττα» στο στόχο που είχαν θέσει πριν δέκα χρόνια «να εξαλείψουν τη φτώχεια στην ΕΕ μέχρι το 2010.» Η φτώχεια συνδεόταν συχνά με τις αναπτυσσόμενες χώρες, όπου ο υποσιτισμός, η πείνα, η έλλειψη καθαρού νερού αποτελούν συχνά καθημερινή πρόκληση. Και εκεί που ήθελαν οι Ευρωπαίοι ηγέτες να διαδραματίσουν ένα ηγεμονικό ρόλο και στις κοινωνίες των φτωχών αναπτυσσόμενων χωρών, προσπαθούν τώρα να σώσουν τις δικές τους κοινωνίες-που μια «επίσκεψη» σε κεντρικά σημεία των πρωτευουσών τους θα αποδείξει του λόγου το αληθές:
*Αύξηση των αστέγων, των πεινασμένων, και των ζητιάνων. Τα καταστήματα της πώλησης «χρησιμοποιημένων προσωπικών και άλλων αντικειμένων/ειδών» αυξάνονται και οι κοινωνικές ομάδες στήριξης των φτωχών δεν αρκούν να «χορτάσουν» τους «πεινασμένους».
4. Αλλά εκτός από αυτά τα τρανταχτά, εμπειρικά παραδείγματα, έχουμε και τα επίσημα. Φτωχός θεωρείται το άτομο του οποίου το εισόδημα είναι κάτω από το 60% της διάμεσης τιμής του εισοδήματος της χώρας στην οποία ζει. Σήμερα στην ΕΕ αναφέρεται ότι: [επίσημα στοιχεία, ιστοσελίδα]:
*Το 17% των Ευρωπαίων έχει περιορισμένα οικονομικά μέσα και δεν μπορεί να ανταποκριθεί οικονομικά στις ανάγκες του.
*Πάνω από το 15% του πληθυσμού ζουν στο όριο της φτώχειας ή κάτω από αυτό [80 περίπου εκατομμύρια].
*Ο ένας στους 10 Ευρωπαίους ζει σε νοικοκυριό όπου κανένας δεν εργάζεται
*Το 8% των Ευρωπαίων δηλώνουν ότι η απασχόλησή τους δεν επαρκεί για να τους απαλλάξει από τη φτώχεια.
5. Στον τομέα της εκπαίδευσης οι στόχοι και οι πολιτικές της ΕΕ δεν έχουν επιτύχει-παρά τις πολλές διακηρύξεις και τα κονδύλια.
*Στόχοι και κριτήρια αναφοράς έχουν τεθεί σε παραμέτρους της εκπαίδευσης, όπως για τον αλφαβητισμό, τα μαθηματικά, τις επιστήμες, την πρόωρη εγκατάλειψη, την ολοκλήρωση της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, της συνέχισης των σπουδών σε επίπεδο πανεπιστημίων.
*Ορισμένες χώρες οδηγήθηκαν στην αύξηση των ιδιωτικών επενδύσεων στην εκπαίδευση, με όλες τις προφανείς επιπτώσεις όξυνσης των κοινωνικών διακρίσεων και της αδικίας. όπως π.χ. το Ην.Βασίλειο/Αγγλία, που έθεσε δίδακτρα ακόμη και στους πολίτες τους, που θα αποπληρώνουν μετά τις σπουδές τους.
*Στόχους είχε θέσει/θέτει και η ίδια η Ευρ. Επιτροπή για αύξηση «του ελέγχου» επί των εκπαιδευτικών πολιτικών των κρατών μελών/παραβιάζοντας την επικουρικότητα. Δεν το έχει καταφέρει άμεσα, αλλά το προωθεί έμμεσα-και εκβιαστικά- μέσω διαφόρων «μετρήσεων» και κονδυλίων.
*Σημασία έχει δοθεί στην κατάρτιση, και τώρα σε περίοδο οικονομικής κρίσης- παρουσιάζεται ως τρόπος αντιμετώπισης της ανεργίας-άλλη μια επιφανειακή προσέγγιση στο πρόβλημα της απασχόλησης.
6. Η ανεργία καλπάζει, τα μέτρα αντιμετώπισης των επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης δεν αποδεικνύονται αποτελεσματικά. Σε αυτές τις διαδικασίες δυστυχώς το χάσμα μεταξύ των πλουσίων και φτωχών έχει διευρυνθεί και στην Ευρώπη. Και αντί πανηγυρισμούς για επίτευξη των στόχων της Λισαβόνας η ΕΕ ζητά «Χείρα βοηθείας για τους φτωχούς» [! ] και αναφέρει:
*«Το πρόβλημα της φτώχειας είναι σύνθετο με πολλές αιτίες όπως το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, οι διάφορες μορφές εξάρτησης ή μια δύσκολη παιδική ηλικία στερημένη από πολιτισμικά, κοινωνικά και υλικά αγαθά.»
*«Η κατάσταση δεν είναι απελπιστική»[!] επικαλούμενη την κοινωνική αλληλεγγύη [μια «ασπιρίνη» για να αντιμετωπιστεί το σύμπτωμα.]
*Προγραμματίζει «δράσεις και πρωτοβουλίες» σε επίπεδο ΕΕ, όπως «συνάντηση ανθρώπων που ζουν σε συνθήκες φτώχειας σε όλη την Ευρώπη (τον Μάιο) και συζήτηση στρογγυλής τραπέζης (τον Οκτώβριο).»
*Είναι ή όχι «τραγελαφικό»; Ποιοι και πώς θα επιλεγούν αυτοί οι «φτωχοί άνθρωποι», μπορούμε να φανταστούμε-κάποιες κοινωνικές οργανώσεις που χρηματοδοτούνται από την Ευρ. Επιτροπή με εκπροσώπους στις Βρυξέλλες, θα «φέρουν» στη συζήτηση «επιλεγμένους φτωχούς» για να μιλήσουν για τη φτώχεια τους!
7. Ο στόχος ενάντια στη φτώχεια αφορά κάθε κράτος μέλος και -ανάλογα- καλούνται οι πολίτες να ευαισθητοποιηθούν! Αλλά θα πρέπει να υποχρεωθούν τα κράτη να «δώσουν», όχι μόνο να γίνεται έκκληση στην ευαισθησία μόνο των πολιτών/κοινωνικών ομάδων.
*Αυτός ο στόχος είναι καλός σε επίπεδο σχολείων για να καλλιεργηθεί η κοινωνική ευαισθησία παιδιών, των μελλοντικών πολιτών. Αλλά δεν αρκεί.
*Στην Κύπρο, εκτός από τη μίζερη κατάσταση πολλών μεταναστών-νόμιμων και παρανόμων- η φτώχεια και των Κυπρίων, όσο και να μην αρέσει στο νέο-πλουτισμό της κοινωνίας μας, είναι ανάμεσα μας.
*Μια επίσκεψη σε σχολεία, ιδιαίτερα σε αυτά που βρίσκονται σε περιοχές με μη προνομιούχα κοινωνικά στρώματα, θυμίζει τα διηγήματα της Έλλης Αλεξίου, για τα σχολεία εκείνης της εποχής, «που το στοματάκι των παιδιών μύριζε από την πείνα». Και βλέπεις παιδιά να κυκλοφορούν με τριμμένα φτηνά αθλητικά παπούτσια και χωρίς ένα σακάκι για το κρύο. Και ευτυχώς που υπάρχει η ευαισθησία των Συνδέσμων Γονέων, των Εκπαιδευτικών και Μαθητών, αλλά και ευαίσθητων πολιτών της κοινωνίας, που αναλαμβάνουν δράσεις στήριξης-τουλάχιστο για ένα πρόγευμα σε ορισμένα παιδιά-που και αυτό δεν είναι αρκετό.
8. Για να σταματήσει η φτώχεια και ο κοινωνικός αποκλεισμός δεν αρκεί μόνο η κοινωνική ευαισθησία. Και είναι σίγουρο ότι οι κοινωνίες δεν μπορούν να προχωρούν με πεινασμένους ανθρώπους που δεν έχουν τη βασική μόρφωση και που η κοινωνικοοικονομική τους κατάσταση, τους σπρώχνει στο περιθώριο. Η κοινωνία πρέπει να γίνει θεσμικά πιο δίκαια, να προσφέρει/διασφαλίζει ίσες ευκαιρίες για όλους και να στηρίζει και να καλλιεργεί την κοινωνική ευημερία και την ποιότητα ζωής. Προφανώς η φτώχεια και ο αποκλεισμός ενός ατόμου ισοδυναμεί με τη φτώχεια της κοινωνίας στο σύνολό της.

 

Κωδικός άρθρου: 921910

ΠΟΛΙΤΗΣ – 10/01/2010, Σελίδα: 83

Ετικέτες: πείνα, πλούσιοι, πολιτική, πολιτικοί, στρατηγική, στόχοι, συνθήκη, φτωχοί, φτώχεια, χάσμα, ΕΕ, Λισαβώνα, Οικονομία, ένωση, αποτυχία, ανεργία, δημόσιο, ευρωπαική, εξαθλίωση, εξουσίες, ιδιώτες, καπιταλισμός, κατάργηση, κατακτήσεις, κοινωνικές, νεοφιλεςλευθερισμός